Autorski tekst eminentnog ekološkog aktiviste Vladana Vugdelije za Portal035.
Nacionalna ekološka asocijacija – NEA, 1. januara 2022. godine je objavila Izveštaj
VAZDUH 2021- Kvalitet vazduha u Republici Srbiji u toku 2021. godine. Na osnovu navednog izveštaja, koji je sačinjen na osnovu podataka Agencije za zaštitu životne sredine, vazduh u Popovcu je i u 2021. godini bio prekomerno zagađen zbog prisustva
suspendovanih čestica PM10.
Naime, merna stanica u Popovcu je u toku 2021. godine zabeležila čak 130 prekoračenja dnevne granične vrednost suspendovanih čestica PM10 a dozvoljeno je 35 prekoračenja.
Podsećam da je 2019. godine bilo ukupno 37 a 2020. godine 83 prekoračenja.
Takođe, zabeleženo je prekoračenje godišnje granične vrednosti PM10 (40 μg⁄m3) koje je u Popovcu iznosilo 50,5 μg⁄m3.
Ono što je bilo karakteristično za zagađenje u Popovcu tokom 2020. godine i što je Popovac izdvajalo od svih ostalih mesta u kojima se meri zagađenje, tiče se odnosa broja dana sa prekoračenjem graničih vrednosti PM10 tokom tople sezone (april- septembar) i hladne sezone (oktobar- mart).
Naime, imajući u vidu da ukupnim emisijama PM10 najviše doprinose individualna ložišta (oko 51%), obično su srednje vrednosti koncentracija PM10 veće u hladnoj nego u toploj polovini
godine.
Primera radi, u prvih 10 mesta po zagađenju PM10 česticama (bez Popovca), broj dana sa
prekoračenjem graničnih vrednosti PM10 u toploj sezoni (april- septembar) ne prelazi 10% od ukupnog broja dana a 3 mesta čak nemaju ni jedan dan prekoračenja graničnih vrednosti PM10
tokom tople sezone.
Međutim, u Popovcu broj dana sa prekoračenjem graničnih vrednosti PM10 u toploj sezoni (april- septembar) iznosi čak 44% od ukupnog broja
Takođe, u Popovcu je tokom letnje sezone srednja vrednost koncentracija PM10 bila veća od srednje vrednosti koncentracija u zimskom periodu a vrednosti u toploj sezoni su bile znatno veće i od godišnje granične vrednosti.
Sve ovo još jednom potvrđuje da su visoke koncentracije PM10 stalno, tokom cele godine, prisutne u vazduhu i da to zahteva da se posebna pažnja obrati toploj polovini godine, odnosno
izvorima zagađenja koji dovode do ovako velikih vrednosti.
Od ukupno 309 dana u 2021. godini, koliko je merna stanica bila u funkciji, meštani Popovca su čak 125 dana, udisali vazduh prekomerno zagađen PM10 i PM2.5 česticama, dakle, gotovo pa svaki drugi dan, što se nastavilo u početkom 2022. godine.
Ako uzmemo u obzir nove preporučene vrednosti Svetske zdravstvene organizacije za glavne zagađujuće materije PM2.5 i PM10, vidi se sva ozbiljnost situacije.
Imajući u vidu ove podatke, nesumnjivo je da je vazduh u Popovcu i u 2021. godini, dakle dve godine zaredom, III kategorije, odnosno prekomerno zagađen zbog prisustva suspendovanih čestica PM10.
U januaru 2022. godine, već imamo 11 prekoračenja dnevne granične vrednost
suspendovanih čestica PM10.
U opštini postoji još jedna državna merna stanica u samom Paraćinu međutim, ona ne meri koncentraciju PM2.5 i PM10 tako da je to glavni razlog zbog čega je vazduh u Paraćinu tokom celegodine od strane Agencije za zaštitu životne sredine kategorisan kao odličan.
Upravo zbog ovog problema, u Paraćinu je u toku 2021. godine bila postavljena ”građanska” merna stanica koja je merila ova dva pomenuta parametra i ono što je ona pokazivala tokom zime 2021. godine je da ne samo da je dolazilo do prekoračenja graničnih vrednosti, već su ta prekoračenja u pojedinim trenucima bila 15-20 puta veća od dozvoljenih.
Ono što je donekle dobra vest je da za 2022. godinu Opština Paraćin zaključila ugovor radi realizacije godišnjeg programa monitoringa kvaliteta vazduha i to analize suspendovanih čestica
PM 10 i PM2,5 ručnom (referentnom ) metodom, ukupnih taložnih materija (UTM), metala u suspedovanim česticama (Pb, Cd, Ni) i oksida sumpora SO2, na mernim mestima Paraćin- centar
grada i Popovac.
Još jedno pozivam Opštinu Paraćin da, imajući u vidu kvalitet vazduha u Popovcu kao i obaveze iz Zakona o zaštiti vazduha, pokrenu proceduru izrade Plan kvaliteta vazduha sa ciljem da se postignu odgovarajuće granične vrednosti zagađujućih materija, pokretanje inicijative za obezbeđenje merenja koncentracija PM u Paraćinu u realnom vremenu kao i da počne sa redovnim
informisanjem građana o zagađenosti vazduha.
